നാലു ഋതുക്കളില് നാലു നിലയില് ജീവിച്ചിരുന്ന ക്രിസ്തുവിന്റെ ഒരു ഋതു സംഗീതസാന്ദ്രമായിരുന്നു എന്ന് ഖലീല് ജിബ്രാന്റെ പ്രശസ്തമായ മനുഷ്യപുത്രനായ യേശുവില് നിന്ന് വായിച്ചിരുന്നു. ഏറെ ഗവേഷണം ചെയ്തെഴുതിയ ആ നോവലില് എന്നാല്, ക്രിസ്തുവിന്റെ ഋതു മാറിയുള്ള ജീവിതങ്ങള് എന്നത് ജിബ്രാന്റെ ഭാവനയായിരിക്കാം എന്നാണ് കരുതിയത്. എന്നാല് ക്രിസ്തുവിന്റെ ജന്മനാട്ടില് നിന്നുള്ള ഈ നാണയത്തില് കൊത്തിയ സംഗീതകാരനായ ക്രിസ്തുവിന്റെ രൂപം, അത് ജിബ്രാന്റെ ഭാവനയല്ല എന്നു വ്യക്തമാക്കി. കഥയെ കാര്യമാക്കുന്നതാണ് പലപ്പോഴും പുരാവസ്തുڋശാസ്ത്രത്തിന്റെ വിസ്മയം.
ഓരോ മണ്ണടരും അവയില് നിങ്ങള്ക്കായി മറഞ്ഞിരിക്കുന്ന മനുഷ്യരുടെ ഉപയോഗവസ്തുക്കളുടെ പൊട്ടും പൊടിയും, മനസില് പോയകാലത്തിന്റെ ഒരു ഭൂപടം വരയ്ക്കുന്നു. ചിറകു നഷ്ടപ്പെട്ട കളിപ്പാട്ടവും പൊട്ടിയടര്ന്ന പാത്രക്കഷ്ണവും ചിതറിത്തെറിച്ച മുത്തും തുരുമ്പെടുത്ത പണിയായുധവും നിങ്ങളോട് ചരിത്രം പറയുന്നു. വസ്തുക്കള് ചരിത്രം കലമ്പുന്ന മണ്ണടരുകളുടെ മഹനീയതയാണ് പുരാവസ്തു ഗവേഷണം. നിങ്ങള് ഉപേക്ഷിച്ചു പോയ വസ്തുക്കള് നിങ്ങളെപ്പറ്റി പറയുന്ന ചരിത്രം. വീട്ടു പിന്മുറ്റത്തെ ചരിത്രാന്വേഷണം
ദാവീദിന്റെയും സോളമന്റെയും കപ്പലുകളടുത്ത തീരങ്ങളാണത്രെ കേരളതീരം. അറേബ്യന് വ്യാപാര സമൂഹങ്ങളുടെ പൗരാണിക കാലം മുതലുള്ള ബന്ധസ്ഥലങ്ങള്. ജൂത പ്രവാചകന്മാരായ ദാവീദിനെയും സോളമനെയും പറ്റിയുള്ള ബൈബിളിന്റെയും ഖുര്ആന്റെയും പരാമര്ശങ്ങളില് കേരളതീരത്തേക്കുള്ള ഈ സമുദ്രയാന വ്യാപാര ബന്ധങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള സൂചനകളുണ്ട്.
സസ്യശാസ്ത്രത്തിൻ്റെ ആ ഒരു മൃദുലതയേയാണ് ഞാനിഷ്ടപ്പെടുന്നത്. ചരിത്രത്തിൻ്റെ ചോരപുരണ്ട ഏടുകൾ വേണ്ട. അതിൻ്റെയൊരു ക്രൗര്യത്തിലേക്ക് പോവാൻ ഞാനാഗ്രഹിക്കുന്നില്ല. സസ്യശാസ്ത്രത്തിൻ്റെ ആ ഒരു മിനുസത്തെ, അല്ലെങ്കിൽ മൃദുലതയെ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നു
കെട്ടുകാഴ്ചകളെ ആഘോഷിക്കുന്ന നമ്മുടെ പോസ്റ്റ്മോഡേൺ കുത്തൊഴുക്കിൽ നിന്ന് ക്ഷേമ കരചേർന്നുനിൽക്കുന്നു. ഫോട്ടോഗ്രഫിക് കാഴ്ച്ചയിൽ തുടർജീവിതം കണ്ടെത്തുന്ന, ആത്മനഷ്ടം വന്ന നമ്മുടെ ജീവിതത്തോട്, പഴയതെന്ന് തോന്നിയേക്കാവുന്ന മൂല്യസങ്കല്പങ്ങളുടെ ഉള്ളുറപ്പുകൊണ്ട് ക്ഷേമയുടെ കവിത പ്രതികരിക്കുന്നു. ഇങ്ങിനെ തന്റെ ഉൾവലിവുകളെ അകലം പാലിക്കാനുള്ള അടവും തന്ത്രവുമായി പരിണമിപ്പിക്കുന്നു
'പൊലീസിന്റെ ആത്മവീര്യം കെടുത്താതെ' നോക്കാൻ അങ്ങ് അവർക്ക് അനുവദിച്ച സ്വാതന്ത്ര്യം വലിയ ഒരു ദുരന്തമായിതത്തീർന്നു കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് സർക്കാരുകളുടെ സമകാല ചരിത്രത്തിൽ. ഭരണകൂട ഉപകരണങ്ങളെ വിശകലനം ചെയ്ത അള്ത്യൂസ്സേറിയൻ പാഠങ്ങൾ അറിയാമായിരുന്ന ബുദ്ധിജീവികൾ എന്തെ അങ്ങേക്ക് അത് ഒരു 'പ്രസ്നോട്ട്' ആയിപ്പോലും എഴുതിതരാതിരുന്നു?